ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΝΗΣΙΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ

     Μὲ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ προβαίνομεν εἰς τὴν δευτέραν ἔκδοσιν τοῦ ἀνὰ χεῖρας Προσευχηταρίου διὰ τὰς καθ᾽ ἡμέραν πνευματικὰς ἀνάγκας τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. Ἡ πρώτη ὑφ᾽ ἡμῶν ἔκδοσις ἐγένετο τὸ 1999 καὶ ἤδη ἔχει ἐξαντληθῆ ἀπὸ ἐτῶν.

     Ἡ παροῦσα ἔκδοσις τοῦ Προσευχηταρίου, ὑπὸ τὸ παρὸν σχῆμα καὶ τὰς ἐν αὐτῷ προσευχάς, ἀποβλέπει εἰς τὸ νὰ καλύψῃ μὲ ἕνα συνοπτικὸν τρόπον τὰς τακτικὰς ἀνάγκας προσευχῆς ἑκάστου Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ, καθόσον διὰ τῆς καθημερινῆς προσευχῆς ὁ ἄνθρωπος ἐπικοινωνεῖ μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τροφοδοτεῖται ψυχῇ τε καὶ σώματι μὲ τὴν Θείαν Χάριν.

     Ὁ Θεός, ὡς Δημιουργός, ἔχει ἐμφυτεύσει εἰς τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων τὴν ἀνάγκην ἀναζητήσεως ἐπικοινωνίας μετ᾽ Αὐτοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, πλασθεὶς κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ, φυσικῶς ἀναζητεῖ ἐπαφὴν μὲ τὸν Θεόν του: «καὶ εἶπεν ὁ Θεός, ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν» (Γέν. Α´ 26). Ἡ ἀναζήτησις τοῦ Θεοῦ εἶναι ἔμφυτος ψυχικὴ ἀνάγκη ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Φύσει ἀναζητεῖ ὁ ἄνθρωπος τὸν Θεόν, νὰ ἐπικοινωνήσῃ μετ᾽ αὐτοῦ, νὰ ἔλθῃ εἰς Κοινωνίαν, Σχέσιν καὶ Ἕνωσιν μετ᾽ Αὐτοῦ, ὅπως πολλοὶ τῶν Σοφῶν ὁμιλοῦν περὶ αὐτοῦ. Ἐκπλήρωσιν αὐτῆς τῆς ἐμφύτου ἀναζητήσεως ἀποτελεῖ ἡ προσευχή.

     Ἡ προσευχὴ εἶναι ἀνάτασις τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ θεῖον καὶ πηγαία ἔκφρασις ἀγάπης πρὸς τὸν Θεόν.

     Ὁ συνειδητὸς Χριστιανὸς γνωρίζει ὅτι ὁ τελικὸς σκοπὸς τῆς ζωῆς του, ὁ μοναδικὸς λόγος τῆς ὑπάρξεώς του, εἶναι ἡ Σωτηρία του, ἡ μετὰ τοῦ Θεοῦ κατὰ Χάριν Κοινωνία, Σχέσις καὶ Ἕνωσις, ἡ μακαρία Θέωσις. Κύριον μέσον διὰ τὴν ἐπίτευξιν τῆς Σωτηρίας, ἀλλὰ καὶ καρπὸς τῆς Σωτηρίας, εἶναι ἡ προσευχή. Διὰ τῆς Προσευχῆς καὶ τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ Θείου θελήματος θὰ εἴμεθα ἑνωμένοι μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ ἐδῶ καὶ εἰς τὴν ἄλλην, τὴν Αἰωνίαν Ζωήν. Ἡ προσευχὴ συνδράμει εἰς τὴν καθημερινὴν ἀναζήτησιν ἐπικοινωνίας μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν παρ᾽ Αὐτοῦ λῆψιν τῆς Θείας Χάριτος καὶ τῶν Ἀκτίστων Δωρεῶν.

     Αὐτὴ λοιπὸν ἡ ψυχικὴ ἀναζήτησις ἐγέννησε τὴν ἀνάγκην ἐκδόσεως Προσευχηταρίου.

     Προσευχητάριον, ὡς ἐγκόλπιον ἐγχειρίδιον δι᾽ ἀτομικὴν ἢ οἰκογενειακὴν χρῆσιν, παλαιότερον δὲν ὑπῆρχεν. Ἡ ἐμφάνισίς του, μὲ τὸν τίτλον Προσευχητάριον Κατανυκτικόν, ἔγινεν εἰς τὰς ἀρχὰς τοῦ 20οῦ αἰῶνος καὶ συγκεκριμένως τὸ ἔτος 1904 εἰς Ἀθήνας, ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου Μητροπολίτου Πενταπόλεως τοῦ ἐν Αἰγίνῃ. Ἄλλη ἔκδοσις Προσευχηταρίου, γνωστὴ εἰς ἡμᾶς, ἐγένετο εἰς Ἀθήνας τὸ 1934 ὑπὸ τοῦ Ἁγιορείτου Ἀρχιμανδρίτου Ματθαίου Καρπαθάκη, τοῦ μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου τῶν Γ.Ο.Χ. Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος. Αὐτοῦ τοῦ Προσευχηταρίου ὁ Ἀείμνηστος προέβη εἰς 10 ἐπανεκδόσεις κατὰ τὰ ἑπόμενα ἔτη. Ἔκτοτε, καὶ κυρίως μετὰ τὸ 1950 καὶ ἕως σήμερον, ἐγένοντο πολλαὶ ἐκδόσεις Προσευχηταρίων ὑπὸ διαφόρων ἐκδοτῶν ἐπειδὴ ἡ ἀνάγκη αὐτῶν εἶναι ἄμεσος καὶ ἡ χρησιμότης των πρακτικωτάτη.

     Μία παλαιοτέρα μορφὴ Προσευχηταρίου ὑπῆρξεν ὁ «Συνέκδημος» ὁ ὁποῖος περιεῖχεν, ἀναλόγως τοῦ ἐκδότου, ὀλιγωτέρας ἢ περισσοτέρας ἀκολουθίας Ἑορτῶν (Ἀναστασίμων, Δεσποτικῶν, Θεομητορικῶν καὶ μεγάλων Ἁγίων). Ὁ Συνέκδημος ( βιβλίον συνοδευτικὸν τῶν ταξειδευόντων, ἐτυμολογούμενος ἐκ τοῦ συν–εκ–δημῶ, ἤτοι, ἀναχωρῶ ἐκ τοῦ Δήμου μετά τινος) ἐξεπλήρωνε τὰς ἀνάγκας προσευχῆς τῶν ταξειδευόντων ἐντὸς ἢ τῶν ἀποδημούν των ἐκτὸς Ἑλλάδος διὰ μεγάλα χρονικὰ διαστήματα καὶ ἰδιαιτέρως τῶν ναυτικῶν.

     Ἀνάγκην ὅμως καθημερινῆς προσευχῆς δὲν εἶχον μόνον οἱ ταξειδιῶται, ἀλλὰ ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ἐκ τῆς ὁποίας καὶ προέκυψεν ἡ σύνταξις Ἐγκολπίου Προσευχηταρίου. Διὰ τοῦ Ἐγκολπίου Προσευχηταρίου συστηματοποιεῖται διὰ κάθε Ὀρθόδοξον Χριστιανόν, ὁ ὁποῖος ἐπιθυμεῖ τὴν σωτηρίαν του, ἡ ἐκπλήρωσις τῆς καθημερινῆς ἀνάγκης προσευχῆς μὲ τρόπον χρηστικόν, πνευματικὸν καὶ θεάρεστον.

     Εἰς τοὺς Ἱεροὺς Ναούς, ὅπου καθηκόντως ἐκκλησιάζονται οἱ Χριστιανοὶ τὰς Κυριακὰς καὶ τὰς ἄλλας μεγάλας ἑορτάς, ὑπῆρχον καὶ ὑπάρχουν Λειτουργικὰ βιβλία, ὅπως, Μέγα Ὡρολόγιον, Μηναῖα, Παρακλητική, Ψαλτήριον, Τριώδιον, Πεντηκοστάριον, Ἀπόστολος, Εὐαγγέλιον καὶ ἄλλα. Οἱ ἔχοντες εἰς τὴν διάθεσίν των τὰ βιβλία αὐτὰ δὲν θὰ περιορισθοῦν μόνον εἰς τὸ Ἐγκόλπιον Προσευχητάριον, ἀλλὰ δύνανται νὰ χρησιμοποιοῦν κατ᾽ οἶκον καὶ αὐτὰ κατὰ τὴν τάξιν τοῦ Τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας.

     Εἰς τὸ παρὸν Προσευχητάριον συμπεριελήφθησαν ἐκ τοῦ Μεγάλου Ὡρολογίου τῆς Ἐκκλησίας Ἀκολουθίαι αἱ ὁποῖαι καλύπτουν τὸν κύκλον τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν τῆς Ἑβδομάδος, καὶ αὗται εἶναι:

     Τὸ Μεσονυκτικόν, ἄνευ τοῦ «Ἀμώμου».
     Ὁ Ὄρθρος μέχρι καὶ τὸν Ἑξάψαλμον.
     Ἡ Ἐνάτη Ὥρα πρὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ.
     Ὁ Ἑσπερινός, μὲ στιχηρὰ τροπάρια ἐκ τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.
     Τὸ Μικρὸν Ἀπόδειπνον μετὰ τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Θεοτόκου.
     Ἡ Μικρὰ Παράκλησις εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον.
     Ἡ Μεγάλη Παράκλησις εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον.
     Ἡ Ἀναστάσιμος Ἀκολουθία ἡ ὁποία ἀναγινώσκεται ἀντὶ τοῦ Ἀποδείπνου, τοῦ Μεσονυκτικοῦ καὶ τῶν Ὡρῶν κατὰ τὴν Διακαινήσιμον Ἑβδομάδα.
     Τὰ Ἀναστάσιμα Ἀπολυτίκια, Θεοτοκία καὶ αἱ Ὑπακοαὶ τῶν Ὀκτὼ Ἤχων.
     Τὰ Ἀπολυτίκια καὶ Θεοτοκία τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν τῆς Ἑβδομάδος.
     Ἀπολυτίκια εἰς διαφόρους τάξεις/κατηγορίας Ἁγίων.
     Τὰ Τριαδικὰ Μεγαλυνάρια τῆς Κυριακῆς.
     Τὰ Ἀναστάσιμα Εὐλογητάρια τῆς Κυριακῆς.
     Τὰ Νεκρώσιμα Εὐλογητάρια τοῦ Σαββάτου.
     Τὰ Ἀνοιξαντάρια, ψαλλόμενα εἰς πανηγυρικοὺς Ἑσπερι νούς.
     Τὸ «Μακάριος Ἀνήρ», ἤτοι ἡ Α´ Στάσις τοῦ Α´ Καθίσματος τοῦ Ψαλτηρίου, ψαλλόμενον εἰς τὸν Ἑσπερινὸν ἑκάστου Σαββάτου ἢ εἰς ἑορτὰς Ἁγίων.

     Πρέπει νὰ ἀναφερθῇ ὅτι εἰς τὸ παρὸν Προσευχητάριον, πρὸ τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μεσονυκτικοῦ, παρατίθενται προκαταρκτικαὶ Νουθεσίαι καὶ Εὐχαὶ Ἁγίων διὰ νὰ προετοιμάζεται ὁ πιστὸς εἰς πνευματικὴν ἐγρήγορσιν. Εἰς τὸ τέλος τοῦ Μεσονυκτικοῦ, πρὸ τῆς Ἀπολύσεως, ἔχουν προστεθῆ τὰ τρία κατανυκτικὰ τροπάρια: «Ἐλέησον ἡμᾶς…», «Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς…», «Τῆς Εὐσπλαγχνίας τὴν πύλην ἄνοιξον…» κ.λπ., κατὰ τὸ ἔθος Ἁγιορειτικῆς Τυπικῆς παραδόσεως. Εἰς τὸν Ἑσπερινόν, τὰ ψαλλόμενα Στιχηρά, Ἀπόστιχα καὶ Δοξαστικὰ ἐλήφθησαν ἐκ τῶν Τροπαρίων τοῦ Ἑσπερινοῦ καὶ τῶν Αἴνων τῆς Ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Τοῦτο γίνεται ἀπὸ εὐλάβειαν πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καὶ ἀπὸ σεβασμὸν πρὸς τὸν Ἀοίδιμον Ἱεράρχην τῆς ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, τὸν Ἀείμνηστον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος, κυρὸν Ματθαῖον Α´ (Καρπαθάκην), ὅστις περιελάμβανε ταῦτα εἰς τὰ Προσευχητάρια τὰ ὁποῖα ἐξέδιδε διὰ τὰς ἀνάγκας τῶν πιστῶν. Τὸ αὐτὸ κατὰ τὴν ἰδίαν παράδοσιν ἐτηρήθη καὶ εἰς τὸ Μικρὸν Ἀπόδειπνον, ὅπου συμπεριλαμβάνονται οἱ Χαιρετισμοὶ τῆς Θεοτόκου καί, μετὰ τὸ πέρας αὐτῶν, τροπάρια ψαλλόμενα εἰς τὴν Παναγίαν. Εἰς τὸ τέλος τοῦ Ἀποδείπνου ὑπάρχουν δύο ἀκόμη κατανυκτικαὶ Εὐχαί, εἰς τὴν Κυρίαν Θεοτόκον καὶ εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.

     Πέραν τῶν ἀνωτέρω τακτικῶν Ἀκολουθιῶν συμπεριελήφθη σαν διάφοροι ὕμνοι, ὁρισμένοι πίνακες καὶ συγκεκριμένα κείμενα ὁμολογιακοῦ ἐνδιαφέροντος, τὰ ὁποῖα ἐκρίθησαν ἀναγκαῖα, χρηστικὰ καὶ ὠφέλιμα διὰ κάθε Ὀρθόδοξον Χριστιανόν, ὅπως: Ὕμνοι Διάφοροι ψαλλόμενοι εἰς Ἀγρυπνίας καὶ ἄλλας περιπτώσεις • Εὐχαὶ τῆς Τραπέζης • Περὶ Σχισμάτων καὶ Αἱρέσεων •Ἡ Καταδίκη τοῦ Νέου Παπικοῦ Ἡμερολογίου ὑπὸ τῶν Πανορθοδόξων Συνόδων τοῦ 1583, τοῦ 1587 & τοῦ 1593 καθὼς καὶ τὰ Πατριαρχικὰ Σιγίλλια τοῦ 1583 & τοῦ 1593 • Ἡ Καταδίκη τῶν Φλωρινοσεραφειμικῶν • Ἡ Καταδίκη τῶν Νεοεικονομάχων • Ἡ Καταδίκη τῶν Ἐκκλησιομάχων, Χριστομάχων, Τριαδομάχων, Θεομάχων • Ὁμολογία Ὀρθοδόξου Πίστεως • Ἑορτολόγιον: Ἀκίνητοι & Κινηταὶ Ἑορταί • Νηστεῖαι καὶ Καταλύσεις • Προετοιμασία διὰ τὴν Θείαν Κοινωνίαν • Πασχάλια 2014-2034.

     Εἰς τὸ ἀνὰ χεῖρας Προσευχητάριον δὲν συμπερι ελήφθησαν αἱ Καταβασίαι καὶ τὸ Μέγα Ἀπόδειπνον ἐπειδὴ ταῦτα δὲν ἀνήκουν εἰς τὸν κύκλον τῆς Ἑβδομάδος, τὰς ἀνάγκας τοῦ ὁποίου κατὰ κανόνα καλύπτει τὸ παρόν. Ὁμοίως δὲν συμπεριελήφθησαν τὰ ἑξῆς: Ὁ «Ἄμωμος» εἰς τὸ Μεσονυκτικόν, τὰ Μεσονυκτικὰ τοῦ Σαββάτου καὶ τῆς Κυριακῆς, αἱ λοιπαὶ Ὧραι πλὴν τῆς Ἐννάτης, αἱ ἐννέα Ὠδαὶ, καὶ ἄλλα καθήκοντα τὰ ὁποῖα περιλαμβάνονται εἰς τὸ Μέγα Ὡρολόγιον καὶ ἀναγινώσκονται συχνότερον εἰς τοὺς Ναοὺς καὶ τὰς Μονάς, παρὰ κατ᾽ ἰδίαν ἢ κατ᾽ οἶκον καθημερινῶς. Τὸ παρὸν δὲν σκοπεύει νὰ ἀντικαταστήσῃ τὸ Μέγα Ὡρολόγιον, ἀλλὰ συντάσσεται ὡς Ἐγκόλπιον Προσευχητάριον ἀποβλέπον εἰς μίαν σχετικῶς εὔχρηστον καὶ εὐσύνοπτον πληρότητα.

     Εὐελπιστοῦντες ὅτι διὰ τοῦ παρόντος Ἐγκολπίου Προσευχηταρίου καλύπτονται αἱ τακτικαὶ καθημεριναὶ ἀνάγκαι προσευχῆς τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καὶ παρέχονται πάγια πνευματικὰ ἐφόδια διὰ μίαν Ὀρθόδοξον Χριστιανικὴν ζωήν, παραδίδομεν αὐτὸ πρὸς χρῆσιν μὲ τὴν εὐχὴν νὰ συνεισφέρῃ εὐκαίρως εἰς τὴν μετὰ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν ἐπικοινωνίαν, σχέσιν καὶ κατὰ Χάριν ἕνωσιν διὰ τὴν ἡμῶν σωτηρίαν, ὥστε «μετὰ φόβου καὶ τρόμου τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (Φιλιπ. Β´ 12). Διότι τοῦτό ἐστι μέλημα πρώτιστον. Τοῦτο γὰρ ἔργον ὕψιστον. Τοῦτο ζωῆς πρόξενον. Τοῦτο Μύρου Θείου ἀλάβαστρον. Τοῦτο Θείας οἰκειώσεως χαριστήριον. Τοῦτο Θεῷ εὐάρεστον, καθότι «ἐν Αὐτῷ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. ΙΖ´ 28).

     Ὅτι Αὐτῷ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ἐν Θεσσαλονίκῃ τῇ 6ῃ Ἰανουαρίου 2014
Ὁ Ἐκδότης
Ὁ Μητροπολίτης Γ.Ο.Χ.
† ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ (Μητρόπουλος)